طلا در قله جدید | بازار‌ها زیر سایه مکانیسم ماشه

رویداد۲۴| با نزدیک شدن به موعد اجرای مکانیسم ماشه و نزدیک شدن به بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، بازار‌های مالی ایران دستخوش نوسانات قابل توجهی شده‌اند. روند صعودی قیمت دلار، سکه و طلا طی هفته‌های اخیر نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران نسبت به تحولات بین‌المللی با حساسیت بالا واکنش نشان می‌دهند، در حالی که بورس تهران هنوز در مدار اصلاحی و رکود به سر می‌برد.

با آغاز گمانه‌زنی‌ها درباره بازگشت تحریم‌ها، قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار به سقف تاریخی خود رسید و رکوردشکنی کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که طی ماه‌های اخیر، قیمت طلا که معمولاً بین ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۷ میلیون تومان نوسان داشت، در روز‌های اخیر با جهش قابل توجهی به حدود ۸ میلیون تومان در هر گرم رسید. این روند صعودی باعث شده تا حجم معاملات سرمایه‌گذاران قدیمی و تازه‌وارد در بازار طلا افزایش یابد، هرچند تعداد مشتریان خرد در صنف طلافروشان کاهش پیدا کرده است.

یکی از طلافروشان بازار تهران، در گفت‌و‌گو با «هم‌میهن» گفته «از ابتدای هفته مشتریان ما عمدتاً زوج‌های جوان برای خرید حلقه و سرویس عروسی هستند و خانم‌های خانه‌دار نیز به دنبال طلای اجرت پایین و با وزن بالا هستند. تعداد مشتریان نسبت به یک ماه گذشته تقریباً نصف شده، اما افراد با قدرت خرید بالا همچنان تمایل به سرمایه‌گذاری در طلا دارند.»

رکوردشکنی سکه امامی

بازار سکه نیز همسو با طلا افزایش قیمت داشته و سکه امامی رکورد شش ماهه خود را پشت سر گذاشته است. کارشناسان معتقدند که ادامه روند صعودی سکه و طلا در کوتاه‌مدت محتمل است و کاهش قیمت تنها در صورت تعویق اجرای مکانیسم ماشه رخ خواهد داد. یک فروشنده سکه و طلا، توضیح می‌دهد: «خرید سکه امامی محدود به مصارف ضروری مانند مهریه و هدیه‌های سنگین است، اما سکه گرمی به دلیل افزایش تقاضا احتمالاً در آینده نزدیک کمی ارزان‌تر خواهد شد.»

دلار و تأثیر روانی تحریم‌ها

در کنار طلا و سکه، بازار ارز بیشترین توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرده است. قیمت دلار در بازار آزاد رکورد ماه‌های اخیر را شکست و حتی به سقف تاریخی نزدیک شد. اختلاف نرخ دلار بازار آزاد و نرخ دلار سامانه سنا باعث شده تا نقدینگی قابل توجهی به سمت بازار ارز حرکت کند.

تحلیلگران اقتصادی معتقدند بخش زیادی از این افزایش قیمت ناشی از واکنش روانی بازار به اخبار مربوط به مکانیسم ماشه است. تجربه‌های گذشته نشان داده است که اقتصاد ایران در برابر تحریم‌ها و فشار‌های بین‌المللی نسبت به واکنش‌های هیجانی حساس است و بازار‌ها معمولاً قبل از ورود به فاز واقعی تحریم، رفتار افزایشی از خود نشان می‌دهند.

مکانیسم ماشه و پیامد‌های اقتصادی

مکانیسم ماشه یا اسنپ بک بخشی از توافق هسته‌ای برجام است که در صورت نقض تعهدات ایران توسط این کشور، امکان بازگشت تحریم‌ها بدون نیاز به اجماع شورای امنیت وجود دارد. بازگشت تحریم‌ها شامل احیای کامل شش قطعنامه شورای امنیت علیه ایران می‌شود که دامنه‌ای گسترده از محدودیت‌ها از برنامه هسته‌ای و موشکی تا حمل‌ونقل و کشتیرانی را در بر می‌گیرد.

کارشناسان اقتصادی، از جمله محمد خبری‌زاد، معتقدند که فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند دو سناریو داشته باشد:

سناریوی بدبینانه: بازگشت تحریم‌ها به شکل جدی، تجارت خارجی، درآمد‌های ارزی و بخش‌های کلیدی اقتصاد را تحت فشار قرار می‌دهد و فشار تورمی و رشد شدید قیمت دلار و طلا را در پی خواهد داشت.

سناریوی متعادل: با توجه به اینکه اقتصاد ایران پیش‌تر نیز تحت تحریم بوده، بازگشت محدودیت‌ها تفاوت قابل توجهی ایجاد نمی‌کند، اما هزینه‌های مبادلاتی و تورم جزئی افزایش خواهد یافت.

بورس تهران؛ تنها بازار با واکنش منفی

در حالی که طلا، سکه و دلار روند صعودی دارند، بورس تهران طی هفته اخیر با اصلاح شاخص مواجه شده است. شاخص کل بورس از ۲ میلیون و ۶۲۹ هزار واحد به ۲ میلیون و ۵۲۴ هزار واحد رسید و بازدهی منفی ۳/۹ درصدی را ثبت کرد. فعالان بازار سرمایه معتقدند این اصلاح ادامه خواهد داشت و بورس معمولاً با تاخیر نسبت به بازار‌های طلا و ارز واکنش نشان می‌دهد.

خبری‌زاد توضیح می‌دهد: «با تثبیت نرخ‌های بالاتر دلار، بورس می‌تواند از فرصت تورمی برای رشد استفاده کند، اما بازدهی دلاری در کوتاه‌مدت دشوار است و نیازمند محرک‌های قوی است.»

توصیه کارشناسان چیست؟

بازار‌های طلا، سکه و ارز در پی نزدیک شدن به اجرای مکانیسم ماشه با رشد شدید قیمت مواجه شده‌اند و تقاضا همچنان بالاست. با این حال، تحلیلگران هشدار می‌دهند که این افزایش‌ها می‌تواند موقتی باشد و خریداران نباید با تصمیمات هیجانی وارد بازار شوند.

هم‌زمان، بانک مرکزی اعلام کرده است که آماده تأمین ارز مورد نیاز برای کالا‌های اساسی و وارداتی است تا از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری شود. در نهایت، فعال‌سازی مکانیسم ماشه یک نقطه عطف دیگر در اقتصاد ایران محسوب می‌شود؛ روندی که هم بازار‌ها را تحت تأثیر قرار داده و هم انتظارات تورمی را افزایش داده است.